Enno II Cirksena van Oost-Friesland en Anna Van Oldenburg
Enno II Cirksena van Oost-Friesland, oudste zoon van Edzard I (De Grote) Cirksena van Ost-Friesland en Elisabeth van Rietberg Ansberg, geboren in augustus 1505 graaf van Oost-Friesland tussen 1528 en 1540, overleden (35 jaar oud) op 24 sep 1540; hij trouwt (resp. 24 en 28 jaar oud) op 6 mrt 1530 met Anna Van Oldenburg, dochter van Johan V van Oldenburg en Anna van Anhalt-Zerbst, geboren op 14 november 1501, gravin, overleden (73 jaar oud) mogelijk te Emden (Dld) op 10 november 1575.
Geneagram van Enno II Cirksena van Ost-Friesland en Anna van Oldenburg
Enno II Cirksena van Oost-Friesland
Enno II van Oost-Friesland (1505- Emden 24 december 1540) is de oudste zoon van Edzard I van Oost-Friesland en Elisabeth van Rietberg-Arnsberg. Hij volgt zijn vader op in 1528 als graaf van Oost-Friesland en regeert hij grootste deel van de tijd samen met zijn broer Johan I, die katholiek blijft, terwijl Enno luthers is. Hij probeert tot aan het einde van zijn regeerperiode Oost-Friesland Katholiek te maken, maar zijn dood heeft dat verhinderd.
Anna Van Oldenburg Na zijn vroege dood in 1540 neemt zij het regentschap waar voor haar minderjarige zoons Edzard, Christoffel en Johan. Dit regentschap zal duren tot 1561. Zij krijgt daarbij de steun van de standen. Zelf gereformeerd, laat zij alle godsdienstige gezindten toe in het graafschap en het is slechts op vraag van de keizer dat zij in 1549 de wederdopers het grondgebied ontzegt. Anna hervormt verder de rechtspraak van Oost-Friesland in 1545. In 1556 laait nog even het conflict met Harlingerland op, maar Anna brengt de zaak voor het rijkskamer-gerecht en wint het geding. in 1558 schaft zij de primogenituur af in Oost-Friesland, waardoor haar drie zonen opvolgingsrecht krijgen. Vermoedelijk gebeurt dit om de invloed van het Huis Wasa in te perken. Catharina, de echtgenote van haar oudste zoon Edzard is immers een dochter van Gustaaf Wasa. Deze beslissing leidt tot een feitelijke tweedeling van het graafschap, temeer omdat Edzard luthers is en zijn broer Johan en Anna zelf aanhangers zijn van het calvinisme.
Uit het huwelijk tussen Enno II en Anno onspruiten 7 kinderen:
3. Edzart II Cirksena Edzard II Cirksena speelt een grote rol bij de Opstand van Emden in 1595. Edzard II is zwaar Luthers, de stad Emden zwaar Calvinistisch. Bij de opstand verwerft Emden een grote mate van onafhankelijkheid.
4. Hedwig Cirksena, geboren op 29 jun 1535, overleden (81 jaar oud) op 4 november 1616, trouwt (resp. 27 en ongeveer 34 jaar oud) op 8 oktober 1562 met Otto II van Brunswijk-Harburg, geboren in 1528, overleden (ongeveer 75 jaar oud) in 1603. Uit dit huwelijk geen kinderen. 5. Anna Cirksena, geboren in 1534.
Johan II van Oost-Friesland Johan II van Oost-Friesland (Aurich, 29 september 1538 - Stickhausen, 29 september 1591) is de jongste zoon van Enno II van Oost-Friesland en Anna van Oldenburg. Doordat zijn moeder in 1558 de primogenituur heeft afgeschaft, wordt hij mede graaf van Oost-Friesland.
Achtergronden bij Enno II van Oost-Friesland Enno lijdt steeds onder het feit dat hij de persoon van graaf Edzard I als zoon en opvolger niet kan evenaren. Is het incompetentie of het lot? Alles wijst erop dat deze vraag met het eerste woord beantwoord moet worden. Zelfs voordat hij aantreedt, heeft Enno het zich veroorloofd een daad ter verrichten waarvan je van tevoren al weet dat zijn vader het niet goed zou vinden. In 1517 heeft vader Edzart een huwelijks overeenkomst met de minderjarige zusters van Christoph von Jever gesloten, waarmee zijn zoons zouden moeten trouwen. Tien jaar later hebben Enno en zijn broer Johan het verdrag opgeheven. Het contract wordt praktisch verbroken door Boing von Oldersum in Jever als Oost-Friese stadhouder aan te stellen. Ze denken er niet aan om de huwelijksbelofte van hun vader na te komen en dus beledigen ze de ‘Fraulein von Jever’ diep in hun nobele en vrouwelijke eer. Enno heeft uiteindelijk de Oost-Friese aanspraken op het Jeverland voor altijd verspeeld, want Maria von Jever blijkt een onverwachts taaie tegenstander te zijn, van waaruit deze de beledigingen van volwassen haat nooit meer uit de weg gaan.
Enno neemt foutieve beslissingen Na de dood van graaf Edzard I is de richting van de politiek duidelijk voor Enno, namelijk de vervulling van graaf Ulrich's droom van de onderwerping van het geheel Oost-Friese schiereiland. Hij doet echter afstand van Butjadingen als hij in 1530 trouwt met gravin Anna von Oldenburg. Hij gelooft dat hij zeker is van de glorie van Jever en zo blijft het Harlingerland zijn doel. Op dit punt moet er worden verwezen naar een leemte in onze kennis. Enno heeft iets te zeggen. Voor zover we weten, heeft graaf Edzard I zijn politiek uit zijn eigen inkomen gefinancierd. Hoe komt het dat Enno vanaf het begin van zijn bewind in financiële moeilijkheden verkeert. Heeft hij al eerder een erfenis opgenomen die zijn vader aan zijn opvolgers heeft nagelaten? We zijn zekerder in de wetenschap dat Enno, net als zijn vader, geen religieuze verantwoordelijkheid neemt, maar wordt beïnvloed door de behoeften van de dag. Zelfs de verkeerd geïnformeerde Luther prijst hem. Zijn passiviteit in spiritueel opzicht van zaken leiden tot een bijna chaotisch geestelijk leven in Oost-Friesland, waar alle hervormers van het katholieke leven hun stem kunnen verheffen. Het maakt ook deel uit van het feit dat Enno de afgelopen jaren voor zijn dood blijkbaar heeft gewerkt aan een ‘herkatholisatie’ gedachte.
Religieuse onverschilligheid Deze religieuze onverschilligheid staat al aan het begin van Enno's regering als hij de algemene afschaffing van de religieuze instellingen in Oost-Friesland door de Duitse Reformatie aangegeven, een brutale toon aanslaat die nergens anders ooit is gedaan. Het primaire doel is dat om de materiële bezittingen van de kloosters om te zetten in contanten. De graaf staat helpers toe en medeplichtigen nemen deel aan deze langdurige overval en zo is er geen sprake van controle of enige boekhouding. De vernietiging gaat door in het structurele stelsel van de instellingen die letterlijk van de aarde worden weggevaagd tot die van hun bibliotheken en archieven, die spoorloos worden verwijderd om het onrecht te verdoezelen. Het blijft de eeuwige schande voor graaf Enno die materiële voordelen op korte termijn veroorzaakt die de middeleeuwse historische en culturele traditie van Oost-Friesland voor altijd vernietigd. Enno verlangt bovendien van jonker Balthasar in Esens [1], Harlingerland te onderwerpen. Deze vraagt echter hertog Karl von Geldern om steun. Dit heeft als resultaat dat na 1533 Oost-Friesland door de ‘Geldrischen vete’ wordt gekweld. Overvallen en brand woeden door het land op een manier die al generaties lang niet meer zijn voorgekomen. Uiteindelijk blijft alles hetzelfde, al mag je gerust aannemen dat het vroege overlijden van Enno hem ervan heeft weerhouden zijn ‘Harlingische’ claims verder na te streven.
Door de vele eisen verslechtert de financiële situatie van graaf Enno verder. Zijn broer Johan wil nu zelfs een soort genoegdoening. Hij is altijd een trouwe kameraad voor als zijn dwaasheden geweest, heeft ook het geboorterecht vastgesteld door graaf Edzard I aangehouden. Johan herkent het, maar vraagt uiteindelijk om een grote som geld, die in 1538 op 100.000 gulden wordt bepaald. Dit gebeurt uiteindelijk niet met geld, maar middels de Oost-Friese landgoederen, die voor deze gelegenheid voor het eerst helder in het licht van de geschiedenis naar voren komen. Het is het resultaat van de slechte regering van Enno. Het chaotische beheer van de landgoederen dat begint met Enno’s financieel beheer van het Huis Cirksena. Het is logischerwijs niet meer de groeiende kracht van de Oost-Friezen, dit in tegenstelling tot wat zijn vader Edzart heeft bereikt. De Oostfriese landsadel begint langzamerhand meer greep te krijgen op de macht, mede door Enno’s gebrekkige houding. Graaf Enno sterft op 35-jarige leeftijd in Emden in 1540, waar hij op het kasteel heeft gewoond.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Voorafgaand artikel
